วัยหมดประจำเดือน คือ ช่วงอายุที่รังไข่ของผู้หญิงหยุดทำงานลง หยุดการสร้างฮอร์โมนเพศหญิงและการเจริญของไข่เพื่อการตกไข่ ทำให้ไม่มีประจำเดือน และ หมดความสามารถในการมีบุตร โดยจะถือว่าผู้หญิงเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนเมื่อขาดประจำเดือนไปต่อเนื่องกันนานกว่า 1 ปี

          คลินิกสุขภาพสตรีวัยหมดประจำเดือน เป็นคลินิกเฉพาะทางซึ่งเน้นเรื่องการดูแลป้องกันและรักษาโรคในสตรีวัยหมดประจำเดือน ซึ่งเป็นวัยที่มีปัญหาเฉพาะ ไม่ว่าจะเป็นอาการร้อนวูบวาบที่เกิดจากการทำงานแปรปรวนของระบบประสาทอัติโนมัติจากการขาดฮอร์โมนเพศหญิง อาการทางช่องคลอดและระบบทางเดินปัสสาวะ รวมถึง ปัญหากระดูกหัก จากภยันตรายที่ไม่รุนแรงที่มีสาเหตุมาจากโรคกระดูกพรุนที่มีอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นอย่างมากเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน

ใครบ้างที่เหมาะจะมารับการตรวจที่คลินิกสุขภาพสตรีวัยหมดประจำเดือน

สตรีในช่วงใกล้หมดและหมดประจำเดือนที่มีภาวะดังนี้

1. อาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออกกลางคืน

2. ช่องคลอดแห้ง แสบ เจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์

3. หมดประจำเดือนเร็วกว่าปกติ (ก่อนอายุ 45 ปี)

4. ผ่าตัดมดลูกและรังไข่สองข้างออก (ก่อนอายุ 45 ปี)

5. ไม่มีอาการ แต่ต้องการตรวจติดตาม ดูแลสุขภาพต่อเนื่องในช่วงหมดประจำเดือน

คุณจะได้รับการดูแลอย่างไรบ้างในคลินิก

1. ตรวจสุขภาพโดยรวมตามความเหมาะสมตามวัยและความเสี่ยง เช่น
   • ตรวจเลือดประจำปี คลื่นไฟฟ้าหัวใจ ภาพรังสีปอด
   • ตรวจแมมโมแกรมเต้านม
   • ตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก
   • ตรวจความหนาแน่นของกระดูก
2. ให้คำแนะนำ การปฏิบัติตัวที่เหมาะสมตามวัย เช่น การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย
3.  ให้การรักษาภาวะทางสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับวัยหมดประจำเดือน
   • อาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออกกลางคืน
   • ช่องคลอดแห้ง แสบ บางจากการขาดฮอร์โมน
   • กระดูกพรุน

ความสำคัญของการดูแลสุขภาพในวัยหมดประจำเดือน

• เป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงของร่างกายจากปัจจัยหลัก 2 อย่างร่วมกัน คือ ความเสื่อมตามอายุที่มากขึ้น และ การขาดฮอร์โมนเพศหญิง
• โรคหลายโรคพบมากขึ้นในวัยนี้ การตรวจสุขภาพคัดกรองโรคจึงมีความสำคัญ เนื่องจากโรคหลายโรคสามารถรักษาได้ผลดี ถ้าตรวจพบและได้รับการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ
• อาการหลายๆอาการ แม้ว่าเป็นอาการปกติที่เกิดได้ในวัยนี้ แต่ถ้ามีอาการมากอาจมีผลต่อคุณภาพชีวิตได้ ซึ่งมียารักษาหรือบรรเทาอาการให้ลดลงได้
• การดูแลสุขภาพ เรื่องอาหาร และ การออกกำลังกาย มีความสำคัญ    

การหมดประจำเดือนก่อนวัยปกติ

        โดยปกติแล้ว อายุเฉลี่ยของการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน ในสตรีไทย จะอยู่ที่ประมาณ 50 ปี โดยการหมดประจำเดือนก่อนอายุ 40 ปี (Premature ovarian insufficiency) ถือว่าหมดประจำเดือนก่อนวัย ภาวะนี้ส่วนใหญ่หาสาเหตุไม่พบ แต่ก็มีบางรายที่พบสาเหตุชัดเจน เช่นการผ่าตัดเอารังไข่ทั้งสองข้างออกจากโรคต่างๆ การให้ยาเคมีบำบัดบางชนิด โรคที่เกิดจากภูมิต้านทานเนื่อเยื่อตนเอง

        ภาวะนี้ มีความสำคัญเนื่องจากอาจทำให้เกิดภาวะต่างๆ ตามมาได้ ไม่ว่าจะเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด กระดูกพรุน ซึ่งควรได้รับการรักษาด้วยฮอร์โมนอย่างเหมาะสมโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

คลินิกสุขภาพสตรีวัยหมดประจำเดือน (Menopause Clinic)

ศูนย์สุขภาพสตรี โรงพยาบาลจุฬาภรณ์